طبیعی است هر از گاهی یک کلمه را فراموش کنید، کلیدهای خانه را جا بگذارید یا برخی مسیرها را به یاد نیاورید. این نوع از فراموشی‌ها با افزایش سن بیشتر هم می‌شوند. اما علت فراموشی ناگهانی و شدید (مثل این که نام بچه‌هایتان را به یاد نیاورید یا فراموش کنید کجا هستید) حتما باید بررسی شود؛ چرا که فراموشی لحظه‌ای یا ناگهانی می‌تواند نشانه‌ی مشکلاتی جدی‌تر از آلزایمر یا زوال عقل باشد.
علت فراموشی لحظه‌ای و ناگهانی
فراموشی به طور کلی نشانه‌ی بیماری آلزایمر یا انواع دیگری از زوال عقل است. اما علت فراموشی لحظه‌ای یا ناگهانی معمولا عوامل دیگری است.
در اینجا به برخی دلایل فراموشی ناگهانی و اقداماتی که شما می‌توانید برای درمان فراموشی انجام دهید می‌پردازیم.
۱. داروها
بسیاری از داروهایی که برای درمان بیماری‌های دیگر تجویز می‌شوند، می‌توانند روی حافظه تأثیر بگذارند. لیست زیر کامل نیست ولی تلاش کرده‌ایم رایج‌ترین نمونه‌ها را در آن بگنجانیم.
- اضطراب: آلپرازولام (Xanax)، کلردیازپوکساید (Librium)، کلونازپام (Klonopin) دیازپام (Valium)، فلورازپام (Dalmane)، لورازپام (Ativan)
- افسردگی یا درد: آمی‌تریپتیلین (Elavil)، کلومیپرامین (Anafranil)، دزپپرامین (Norpramin)، دوکسپین (Sinequan)، ایمی‌پرامین (Tofranil)، نورتریپتیلین (Aventyl, Pamelor)
- فشار خون بالا: پروپرانول (Inderal)، آتنولول (Tenormin)، کاپتوپریل (Capoten)، متوپرولول (Lopressor, Toprol)، سوتالول (Betapace)
- کلسترول بالا: آتورواستاتین (Lipitor)، فلوواستاتین (Lescol)، لووستاتین (Mevacor)، پراواستاتین (Pravachol)، رزواستاتین (Crestor)، سیمواستاتین (Zocor)
- درد: مورفین (Astramorph, Avinza) فنیتیلین (Duragesic)، هیدروکدون (Norco, Vicodin)، هیدروموفون (Dilaudid, Exalgo)، اکسی‌کدون (OxyContin, Percocet)
- تشنج: گاباپنتین (Neurontin)، استازولامید (Diamox)، کاربامازپین (Tegretol)، لاموتریژین (Lamictal)، پرگابالین (Lyrica)، والپروات (Depakote)
- اختلال خواب: اسزوپیکلون (Lunesta)، زالپلون (Sonata)، زولپیدم (Ambien)
اگر شما هرکدام از این داروها یا داروی مشابهی که در این لیست وجود ندارد را مصرف می‌کنید، از دکتر خود بخواهید در صورت امکان آن را با دارویی دیگر جایگزین کند.
۲. افسردگی
حافظه و احساسات شما رابطه‌ی نزدیکی با هم دارند. افسردگی، استرس یا اضطراب می‌تواند روی تمرکز شما تأثیر بگذارد و زمانی که تمرکزتان پایین باشد، نمی‌توانید چیزی را خوب به یاد بیاورید. اگر احساس ناراحتی می‌کنید یا علاقه‌ی خود را به چیزهایی که قبلا دوست داشتید از دست داده‌اید، برای درمان با یک متخصص روانپزشکی صحبت کنید. داروهای ضد افسردگی و مشاوره‌ی روانشناسی می‌تواند به بهبود افسردگی کمک کند.
۳. کمبود ویتامین B12
کم بودن ویتامین B12 در رژیم غذایی می‌تواند روی حافظه تأثیر بگذارد و علت فراموشی باشد. ویتامین B12 به بدن کمک می‌کند تا از انرژی موجود در غذاها به خوبی استفاده کند و همچنین با محافظت از سلول‌های عصبی به شما کمک می‌کند که بهتر فکر کنید.
از آنجا که بدن شما ویتامین B12 تولید نمی‌کند، باید آن را از غذاهایی مانند گوشت، ماهی، شیر، پنیر و تخم مرغ دریافت کنید. ممکن است برخی افرادی که رژیم وگان دارند، نتوانند تمام ویتامین B12 مورد نیاز خود را از رژیم غذایی تأمین کنند. این افراد باید با پزشک خود صحبت و در صورت نیاز از مکمل‌های غذایی استفاده کنند.
۴. ضربه به سر
زمین خوردن، تصادف با ماشین، یا هر نوع ضربه‌ی شدید به سر ممکن است باعث شود شما نتوانید افراد یا اتفاقات را به یاد بیاورید. حتی اگر ضربه باعث بی‌هوش شدن شما نشود هم ممکن است دچار فراموشی شوید.
بسته به شدت ضربه‌ای که به سر شما وارد شده است، نوع فراموشی ممکن است موقت یا دائمی باشد.
۵. سکته مغزی
سکته‌ی مغزی هنگامی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی به علت گرفتگی یا نازک شدن، پاره و جریان خون بخشی از مغز قطع شود. بدون اکسیژنی که از طریق خون به مغز می‌رسد، سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند. سکته مغزی می‌تواند باعث فراموشی کوتاه مدت یا فراموشی بلند مدت شود. ممکن است بر اثر سکته‌ی مغزی آموخته‌های خود را فراموش کنید یا به سادگی سردرگم شوید.
برای محافظت از رگ‌های خونی و پیشگیری از سکته‌ی مغزی کارهای زیر را انجام دهید.
- فشار خون و میزان کلسترول خود را با رژیم غذایی مناسب، ورزش و دارو کنترل کنید.
- در صورتی که دیابت دارید، برای کنترل قند خون بالا تحت درمان قرار بگیرید.
- دخانیات مصرف نکنید.
۶. اختلال یاد زُدودگی (Amnesia)
«یاد زُدودگی» (Amnesia) نوعی اختلال است که بر اثر آن فرد ناگهان نمی‌تواند چیزی در مورد خود یا زندگی‌اش به یاد بیاورند. این اختلال ممکن است به دلیل جراحت یا آسیب به مغز اتفاق بیفتد.
«یاد زدودگی کلی گذرا» (Transient global amnesia) نوعی از فراموشی است که هنگام بروز آن ناگهان فراموش می‌کنید کجا هستید و اخیرا چه اتفاقی افتاده است. در این شرایط ممکن است برای مدتی مدام سؤال‌های یکسانی را تکرار کنید.
این نوع از اختلال یاد زدودگی ممکن است بعد از جراحی سر، ضربه‌ی روحی، ورزش سنگین یا برخی از روش‌های نمونه‌برداری برای تشخیص بیماری پیش بیاید. این اختلال نادر است و نیازی به درمان ندارد و باید با گذر زمان بهتر شود.
۷. تومور مغزی
آسیب مغزی ناشی از تومور یا روند درمان تومور مغزی می‌تواند روی حافظه تأثیر مستقیم داشته باشد. شیمی‌درمانی، جراحی و پرتودرمانی هم می‌تواند روی توانایی فکر کردن تأثیر بگذارد. سرطان همچنین می‌تواند فرد را آنقدر خسته کند که نتواند خوب فکر کند.
حین درمان سرطان باید از خودتان به خوبی مراقبت کنید؛ خوب غذا بخورید و به اندازه‌ی کافی استراحت کنید تا انرژی کافی و حافظه خوب داشته باشید.
۸. مشکلات تیروئید
غده تیروئید در گردن شما قرار دارد. این غده هورمون‌هایی ترشح می‌کند که سرعت سوخت و ساز بدن شما را کنترل می‌کنند. هنگامی که تیروئید شما کمتر از میزانی که باید هورمون ترشح کند، یعنی تیروئید کم کار داشته باشید، عملکرد کل بدن شما آهسته‌تر می‌شود و احساس خستگی، افسردگی و فراموشی به شما دست می‌دهد.
دکتر شما با انجام آزمایش خون می‌تواند عملکرد تیروئیدتان را چک کند. در صورتی که تیروئیدتان کم کار شده باشد برای شما قرص تنظیم هورمون تیروئید تجویز خواهد شد.
کلام آخر
اگر نگران فراموشی هستید، با پزشکتان در این باره صحبت کنید. پزشک معالج علائم شما را بررسی و برایتان آزمایش تجویز می‌کند تا علت فراموشی شما را پیدا کند. بسیاری از دلایل فراموشی قابل درمانند.
