دوران ویژه‌ای در تاریخ گوشی‌ها درست قبل از انقلاب آیفون و اما بعد از گوشی‌های ساده تکراری وجود داشت. در طول این مدت، به نظر می‌رسید چشم‌اندازی از طراحی گوشی شکل گرفته و گوشی‌های مبتنی بر طرح‌ها و اشکال گوناگون پدیدار شدند. به‌عنوان مثال یک گوشی مانند نوکیا N-GAGE از طراحی شاخصی بهره می‌برد که به نظر می‌رسید از سریال پیشتازان فضا روانه‌ی بازار شده است. در این دوران، شاهد انواع گوشی‌های تاشو، مبتنی بر اسلایدر، با شکل‌های عجیب و انواع دیگر دیده می‌شد.
به عکس فوقانی نگاهی بیندازید. به نظر می‌رسد تمام آن‌ها از اتاق یک مخترع غیرعادی بیرون آمده است. آیا گوشی های مبتنی بر چنین طراحی هایی به طور شگفت‌انگیزی کارآمد و قدرتمند بودند؟ البته که نه. برخی از این گوشی‌های عجیب و غریب اصلا قابل استفاده نبودند. اما این قدرت را داشتند که کاربران را هیجان‌زده کنند. و با وجود اینکه حالا در جیمان گوشی‌های بسیار قدرتمندی قرار دارد، دیگر چنین احساسی به بسیاری از کاربران دست نمی‌دهد. چگونه به روزگاری رسیدیم که طراحی تمام گوشی ها مشابه یکدیگر شده است؟ در ادامه با ما همراه باشید.
فرم بر فراز عملکرد
گذشته از درس‌های تاریخی، اولین تلفن‌های همراه تنها به هدف تماس گرفتن و پاسخ دادن به تماس ساخته شدند. این گوشی‌ها دارای آنتن‌های غول‌پیکر و نمایشگر بسیار کوچکی بودند و طراحی تقریبا هیچ اهمیتی نداشت. با این حال، تکنولوژی پیشرفت کرد و گوشی‌ها به نقطه‌ای رسیدند که دیگر به قیمت یک دست‌وپا تمام نمی‌شدند. این دورانی است که شرکت‌ها فکر کردن در مورد عواملی مانند قابلیت حمل، طراحی و جذابیت آن‌ها را آغاز کردند.
در هزاره جدید، انواع گوشی های مبتنی بر طراحی های جذاب برای دسته‌های گوناگونی از کاربران عرضه شد تا همه آن‌ها بتوانند گوشی موردنظر خود را پیدا کنند. فارغ از اینکه در کدام گروه قرار داشتید، می‌توانستید گوشی متناسب با سلیقه‌ی خود را پیدا کنید. اما در سال ۲۰۰۷، اوضاع به طور گسترده‌ای متحول شد.
فرا رسیدن اپل در بازار موبایل
بدون شک و تردید می‌توان گفت که اپل در سال ۲۰۰۷ با معرفی آیفون همه‌چیز را تغییر داد. این شرکت به دنیا نشان داد که گوشی مربوط به آینده چه شکل و شمایلی دارد. البته به‌خوبی می‌دانیم که قبل از آیفون هم گوشی های هوشمند وجود داشته اما رابط کاربری نه‌چندان جذاب و زیبایی‌شناسی محافظه‌کارانه آن‌ها باعث شد که این گوشی‌ها نتوانند نظر بخش گسترده‌ای را کاربران را جلب کنند. با این وجود، رقبا بدون مبارزه تسلیم نشدند.
بلک‌بری و نوکیا تا مدت‌ها به عرضه گوشی‌های مبتنی بر سیمبین و BBOS ادامه دادند اما در نهایت آن‌ها هم شکست را پذیرفتند. خیلی زود، طراحی خلاقانه‌ترین گوشی مورد کپی‌کاری گسترده قرار گرفت و یکپارچگی طراحی گوشی های هوشمند آغاز شد. از سیستم‌عامل‌های سیمبین، ویندوز فون، WebOS و بادا تنها خاطره‌ای به جا ماند و جای خود را به اندروید و iOS دادند. و در زمینه سخت‌افزاری، کیبورد فیزیکی ناپدید شد و تخت را در اختیار پادشاهی که به تازگی تاج‌گذاری کرده بود-یعنی نمایشگر لمسی-قرار داد.
نبرد بر سر نمایشگرهای غول‌پیکر
به سرعت مشخص شد که نمایشگرهای بزرگ‌تر تجربه کاربری جذاب‌تری به ارمغان می‌آورند. رابط‌های کاربری مبتنی بر نمایشگرهای لمسی انجام بسیاری از کارها را راحت‌تر کردند و اگر این نظر را قبول ندارید، کافی است همین حالا پیامی از طریق کیبورد فیزیکی برای دوستتان ارسال کنید. در این بین، سرعت اینترنت به‌طور گسترده‌ای بهبود پیدا کرد و استریم انواع محتوا به واقعیت تبدیل شد. دوربین‌های گوشی‌های هوشمند هم تکامل یافتند و روی هم رفته با گوشی‌های دارای نمایشگرهای بزرگ می‌توانستید کارهای بسیار بیشتری انجام دهید.
با این حال، تمام این پیکسل‌ها به انرژی نیاز داشتند و افزایش اندازه نمایشگرها منجر به افزایش ظرفیت باتری‌ها شد. رقابت بر سر افزایش اندازه نمایشگرها تا آنجایی پیش رفت که اصطلاح فبلت (ترکیبی از کلمات گوشی (Phone) و تبلت) به وجود آمد. اما در هر صورت نمایشگرها به خودی خود تفاوتی با یکدیگر ندارند و وقتی ۸۰ درصد یک گوشی نمایشگر آن باشد، طراحی کلی آن هم مانند دیگر گوشی های موجود در بازار خواهد بود.
در این میان تولیدکنندگان برای اینکه خلاقیت خود را نشان بدهند، از نمایشگرهایی با لبه‌های خمیده استفاده کردند، حاشیه‌های اطراف نمایشگرها را کاهش دادند و در این میان بریدگی نمایشگر هم پدیدار شد. همچنین در یک دوران بر سر گوشی‌های ماژولار سروصدای زیادی ایجاد شد که به موفقیتی نرسیدند و خیلی زود فراموش شدند. در نهایت این رویکرد شرکت‌ها منجر به تولید چنین گوشی‌هایی شد:
چرا طراحی گوشی ها یکسان شده است؟
- نمایشگرهای کم‌حاشیه غول‌پیکر و باتری‌های بسیار بزرگ ویژگی‌های جذابی هستند اما از طرف دیگر دست شرکت‌ها را می‌بندند. گوشی‌ها اساسا حول محور نمایشگر و باتری ساخته می‌شوند و فضای کمی برای خلاقیت باقی می‌ماند.
- در نهایت بسیاری از کاربران گوشی‌هایی را دوست دارند که به شکل و شمایل آن‌ها عادت کرده‌اند و شرکت‌ها هم نمی‌خواهند در این زمینه ریسک کنند. همچنین بدنه‌های از جنس شیشه و فلز حس خوبی به کاربران منتقل می‌کند و به همین خاطر این روزها بسیاری از گوشی‌ها چنین بدنه‌ای را دارند.
- بسیاری از تفاوت‌های اعمال شده در طراحی گوشی‌ها سرانجام توسط کیس محافظ پنهان می‌مانند.
- کیبوردهای فیزیکی عملا منسوخ شده‌اند و ایده‌هایی مانند طراحی ماژولار هیچ‌وقت مورد توجه گسترده‌ای قرار نگرفت.
- در نهایت دو گزینه اندروید و iOS برای کاربران باقی مانده است. هر آیفون که یک آیفون است و هر گوشی اندرویدی شبیه گوشی‌های دیگر است و مانند آن‌ها رفتار می‌کند.
- همه در حال کپی‌برداری از دیگران هستند و شرکت‌ها به‌راحتی از عناصر طراحی یا ویژگی‌های دیگر گوشی‌ها الگوبرداری می‌کنند. در عین حال، فقط شرکت‌های اندکی تمایل به عملی کردن ایده‌های نوآورانه دارند زیرا این ایده‌ها به ندرت به موفقیت می‌رسند.
این نکات به طور خلاصه دلیل یکسان بودن طراحی گوشی ها را نشان می‌دهد. ما محکوم به استفاده از گوشی‌های خسته‌کننده و تکراری هستیم. البته صبر کنید! در این زمینه کورسوی امید وجود دارد و به لطف پیشرفت تکنولوژی، قرار نیست که وضعیت برای مدت طولانی یکسان باقی بماند.
گوشی‌های تاشو وارد می‌شوند
سازندگان گوشی‌های هوشمند وقتی فهمیدند کاربران چه چیزی را می‌خواهند، ویژگی‌های موردنظر را ارائه دادند اما این کار برای مدت طولانی انجام شد و کاربران به نمایشگرهای غول‌پیکر و دوربین‌های چندگانه عادت کردند. ما نمی‌گوییم که چنین رویکردی برای طراحی گوشی بد است؛ زیرا اگر بد بود این همه سال دوام نمی‌آورد. هرچه باشد، طراحی یکسان گوشی‌ها عمدتا به این موضوع برمی‌گردد که کاربران به خرید یک نوع از طراحی علاقه‌ی زیادی نشان دادند. خوشبختانه، برخی از مهندسان و مدیران در نهایت به این نتیجه رسیدند که زمان تغییر فرا رسیده است و این‌گونه بود که نمایشگرهای انعطاف‌پذیر متولد شدند.
این فناوری هم یک‌شبه اتفاق نیفتاده و تکنولوژی نمایشگرهای انعطاف‌پذیر سال‌هاست که وجود دارد. اما موضوع این است که در نهایت مدیران به این نتیجه رسیدند تغییر وضع موجود ارزش ریسک عظیم مالی را دارد. چنین رویکردی واقعا هیجان‌انگیز است زیرا پس از گذشت بیش از یک دهه، ما شاهد اولین تغییر اساسی در طراحی گوشی های هوشمند هستیم. این که آیا این رویکرد می‌تواند به موفقیت برسد یا نه خود سوال دیگری است ولی فعلا این فناوری توانسته طرح گوشی‌های تاشو قدیمی را احیا کند و طرح تبلت‌های تاشو را خلق کند.
سوال نهایی این نیست که «چرا همه گوشی‌ها یکسان به نظر می‌رسند» بلکه سوال مهم‌تر این است که «آیا کاربران واقعا به طرح متفاوتی نیاز دارند؟». آیا ما آماده تغییر هستیم؟ آیا تکنولوژی لازم برای چنین کاری آماده شده است؟ امیدواریم شیوع ویروس کرونا گردن تغییر شکننده‌ی در حال ظهور را نشکند تا ما فصل دیگری از کتاب تکنولوژی را ببینیم.
